སློབ་དཔོན་བསྟན་འཛིན་ཆོས་འཕེལ། རྣམ་གྲོལ་གླིང་།
ཐོག་མའི་མཆིད།
ཐོག་མར་སངས་རྒྱས་ཤཱཀྱ་ཐུབ་པས་སེམས་ཙམ་བསྟན་པའི་མདོ་བཞིའི་ནང་དུ་སེམས་ཙམ་པའི་ལྟ་གྲུབ་རྣམས་གསུངས་ཤིང་། བར་དུ་རྗེ་བཙུན་བྱམས་པ་མགོན་པོའི་བྱམས་ཆོས་ཁག་གི་ནང་དུ་གསལ་ཁ་གཏོད་པ་དང་། མཐར་འཕགས་པ་ཐོགས་མེད་ཡབ་སྲས་བརྒྱུད་པ་དང་བཅས་པས་སེམས་ཙམ་པའི་ལྟ་གྲུབ་དར་ཞིང་རྒྱས་པར་མཛད་ནས་ད་བར་ལོ་ངོ་ཉིས་སྟོང་ལྔ་བརྒྱ་ལྷག་འདས་ཟིན་པས། སེམས་ཙམ་པའི་ལྟ་གྲུབ་བྱུང་རིམ་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ནི་རིང་མོ་ཞིག་ཏུ་སྣང་ངོ་།།
དེས་ན་ཐེངས་འདིར་སངས་རྒྱས་ཤཱཀྱ་ཐུབ་པས་སེམས་ཙམ་པའི་ལྟ་གྲུབ་ཇི་ལྟར་གསུངས་ཚུལ་ལས་བརྩམས་ནས་དེའི་སྐོར་གྱི་ལོ་རྒྱུས་བསྡུས་ཙམ་ཞིག་གླེང་བར་བྱ་ཞིང་། གཞན་རྣམས་རེ་ཞིག་བཏང་སྙོམས་སུ་བཞག་ནས་སྐབས་གཞན་དུ་ཞུ་བར་བྱའོ།།
དང་པོ། སེམས་ཙམ་པའི་ལྟ་གྲུབ་ཁུངས་གཏུག་སའི་མདོ་ངོས་འཛིན།
དེ་ཡང་ཡོངས་གྲགས་ཀྱི་གསུང་སྟངས་ལྟར་བྱས་ན། ནང་པའི་གྲུབ་མཐའ་བཞི་ལས་སེམས་ཙམ་པའི་གྲུབ་མཐའི་ལྟ་གྲུབ་ནི་མཚན་ཉིད་གསུམ་མམ་ངོ་བོ་ཉིད་གསུམ་གྱི་སྒོ་ནས་གཏན་ལ་འབེབས་པ་ཡིན་པས། དེ་གཞིར་བཞག་གི་སྒོ་ནས་ཞུས་ན། ཐོག་མ་ཉིད་དུ་སྟོན་པ་སངས་རྒྱས་ཤཱཀྱ་ཐུབ་པས་སེམས་ཙམ་པའི་ལྟ་གྲུབ་ཇི་ལྟར་གསུངས་ཚུལ་ཤེས་དགོས་པ་ནི་གནད་ཀྱི་དོན་པོ་ཡིན། དེའི་སྐོར་ལ་ཐོག་མར་གླེང་བར་བྱ་སྟེ། སྟོན་པས་སེམས་ཙམ་པའི་ལྟ་གྲུབ་གསུངས་ཡོད་སའི་བཀའ་ནི་ནམ་རྒྱུན་ཡོངས་གྲགས་ཀྱི་བཤད་སྒྲོས་ལྟར་སེམས་ཙམ་བསྟན་པའི་མདོ་བཞི་སྟེ། མདོ་སྡེ་དགོངས་པ་ངེས་འགྲེལ། ལང་ཀར་གཤེགས་པ། རྒྱན་སྟུག་པོ་བཀོད་པ། ཕལ་པོ་ཆེ་བཅས་ཡིན་ནོ།།
སྐབས་འདིར་ཡང་མདོ་དེ་རྣམས་ཀྱི་ནང་དུ་སྟོན་པ་སངས་རྒྱས་ཤཱཀྱ་ཐུབ་པས་སེམས་ཙམ་པའི་ལྟ་གྲུབ་དེ་ཇི་ལྟར་གསུངས་ཡོད་ཚུལ་རིམ་གྱིས་ཞུ་བར་བྱ་སྟེ།
གཉིས་པ། སངས་རྒྱས་ཀྱི་མདོ་རྣམས་ལས་སེམས་ཙམ་པའི་ལྟ་གྲུབ་ཇི་ལྟར་གསུངས་ཚུལ།
༡. མདོ་སྡེ་དགོངས་པ་ངེས་འགྲེལ་ནས་སེམས་ཙམ་པའི་ལྟ་གྲུབ་གསུངས་ཚུལ།
ད་ལྟ་བོད་ཡིག་ཐོག་གི་བཀའ་འགྱུར་ཁྲོད་དུ་བཞུགས་པའི་མདོ་སྡེ་དགོངས་པ་ངེས་འགྲེལ་ལའང་ལེའུ་བཅུ་ཡོད་པ་ལས། ལེའུ་ལྔ་པ་བློ་གྲོས་ཡངས་པའི་ལེའུ་ཡི་ནང་དུ་ཀུན་གཞིའི་རྣམ་ཤེས་སྐོར་བསྡུས་ཙམ་བསྟན་པ་དང་།
ལེའུ་དྲུག་པ་ཡོན་ཏན་འབྱུང་གནས་ཀྱི་ལེའུ་ཡི་ནང་དུ། བཅོམ་ལྡན་འདས་དང་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ཡོན་ཏན་འབྱུང་གནས་གཉིས་པོས་ཞུ་ལན་གནང་བའི་སྒོ་ནས། མཚན་ཉིད་གསུམ་གྱི་རྣམ་གཞག་རྒྱས་པར་གཏན་ལ་ཕབ་ཡོད། དེ་ལས་དང་པོ་མདོ་སྡེ་དགོངས་པ་ངེས་འགྲེལ་གྱི་ལེའུ་ལྔ་པ། བློ་གྲོས་ཡངས་པའི་ལེའུ་ལས།1 ས་བོན་ཐམས་ཅད་པའི་སེམས་རྣམ་པར་སྨིན་ཅིང་འཇུག་ལ་རྒྱས་ཤིང་འཕེལ་བ་དང་ཡངས་པར་འགྱུར་རོ། །དེ་ལ་གཟུགས་ཅན་གྱི་ཁམས་ན་ནི་ལེན་པ་གཉི་ག་ཡོད་ལ། གཟུགས་ཅན་མ་ཡིན་པའི་ཁམས་ན་ནི་ལེན་པ་གཉིས་སུ་མེད་དོ། །བློ་གྲོས་ཡངས་པ་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དེ་ནི་ལེན་པའི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ཞེས་ཀྱང་བྱ་སྟེ། འདི་ལྟར་ལུས་འདི་བཟུང་ཞིང་བླངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཀུན་གཞི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ཞེས་ཀྱང་བྱ་སྟེ། འདི་ལྟར་དེ་ལུས་འདི་ལ་གྲུབ་པ་དང་བདེ་བ་གཅིག་པའི་དོན་གྱིས་ཀུན་ཏུ་སྦྱོར་བ་དང་རབ་ཏུ་སྦྱོར་བར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །སེམས་ཞེས་ཀྱང་བྱ་སྟེ། འདི་ལྟར་དེ་ནི་གཟུགས་དང་སྒྲ་དང་དྲི་དང་རོ་དང་རེག་བྱ་དང་ཆོས་ཀུན་ཏུ་བསྩགས་པ་དང་ཉེ་བར་བསྩགས་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །བློ་གྲོས་ཡངས་པ་ལེན་པའི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དེ་ལ་བརྟེན་ཅིང་གནས་ནས་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཚོགས་དྲུག་འདི་ལྟ་སྟེ། མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དང་། རྣ་བ་དང་སྣ་དང་ལྕེ་དང་ལུས་དང་ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དག་འབྱུང་ངོ་། །ཞེས་དང་། ཡང་དེ་ཉིད་ལས།2 ལེན་པའི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ཟབ་ཅིང་ཕྲ། །ས་བོན་ཐམས་ཅད་ཆུ་བོའི་ཀླུང་ལྟར་འབབ། །བདག་ཏུ་རྟོག་པར་གྱུར་ན་མི་རུང་ཞེས། །བྱིས་པ་རྣམས་ལ་ངས་ནི་དེ་མ་བསྟན། །ཅེས་ལེའུ་ལྔ་པ་སྟེ་བློ་གྲོས་ཡངས་པའི་ལེའུ་ཡི་ནང་དུ་ཀུན་གཞི་རྣམ་ཤེས་སམ་ལེན་པའི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་སྐོར་བསྟན་ཏོ།།
གོང་ཞུས་ལྟར་མདོ་སྡེ་དགོངས་འགྲེལ་གྱི་ལེའུ་དྲུག་པ་སྟེ་ཡོན་ཏན་འབྱུང་གནས་ཀྱི་ལེའུ་ཡི་ནང་དུ་སེམས་ཙམ་པའི་ལྟ་གྲུབ་གཙོ་བོ་སྟེ། མཚན་ཉིད་གསུམ་གྱི་རྣམ་གཞག་རྒྱས་པར་བསྟན་ཏེ། ཡོན་ཏན་འབྱུང་གནས་ཀྱི་ལེའུ་ལས།3 ཡོན་ཏན་འབྱུང་གནས་ཆོས་རྣམས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་ནི་གསུམ་པོ་འདི་དག་ཡིན་ཏེ། གསུམ་གང་ཞེ་ན། ཀུན་བརྟགས་པའི་མཚན་ཉིད་དང་། གཞན་གྱི་དབང་གི་མཚན་ཉིད་དང་། ཡོངས་སུ་གྲུབ་པའི་མཚན་ཉིད་དོ། །ཡོན་ཏན་འབྱུང་གནས་དེ་ལ་ཆོས་རྣམས་ཀྱི་ཀུན་བརྟགས་པའི་མཚན་ཉིད་གང་ཞེ་ན། ཇི་ཙམ་དུ་རྗེས་སུ་ཐ་སྙད་གདགས་པའི་ཕྱིར་ཆོས་རྣམས་ཀྱི་ངོ་བོ་ཉིད་དམ་བྱེ་བྲག་ཏུ་མིང་དང་བརྡར་རྣམ་པར་བཞག་པ་གང་ཡིན་པའོ། །ཡོན་ཏན་འབྱུང་གནས་ཆོས་རྣམས་ཀྱི་གཞན་གྱི་དབང་གི་མཚན་ཉིད་གང་ཞེ་ན། ཆོས་རྣམས་ཀྱི་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་བར་འབྱུང་བ་ཉིད་དེ། འདི་ལྟ་སྟེ་འདི་ཡོད་པས་འདི་འབྱུང་ལ། འདི་སྐྱེས་པའི་ཕྱིར་འདི་སྐྱེ་བ་འདི་ལྟ་སྟེ། མ་རིག་པའི་རྐྱེན་གྱིས་འདུ་བྱེད་རྣམས་ཞེས་བྱ་བ་ནས། དེ་ལྟར་ན་སྡུག་བསྔལ་གྱི་ཕུང་པོ་ཆེན་པོ་འདི་འབའ་ཞིག་པོ་འདི་འབྱུང་བར་འགྱུར་རོ་ཞེས་བྱ་བའི་བར་གང་ཡིན་པའོ། །ཡོན་ཏན་འབྱུང་གནས་ཆོས་རྣམས་ཀྱི་ཡོངས་སུ་གྲུབ་པའི་མཚན་ཉིད་གང་ཞེ་ན། ཆོས་རྣམས་ཀྱི་དེ་བཞིན་ཉིད་གང་ཡིན་པ་སྟེ། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་རྣམས་ཀྱིས་རྟུན་པའི་རྒྱུ་དང་། ལེགས་པར་ཚུལ་བཞིན་ཡིད་ལ་བྱས་པའི་རྒྱུས་དེ་རྟོགས་ཤིང་དེ་རྟོགས་པ་གོམས་པར་བྱས་པ་ཡང་དག་པར་གྲུབ་པས་ཀྱང་བླ་ན་མེད་པ་ཡང་དག་པར་རྫོགས་པའི་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་བར་དུ་ཡང་དག་པར་འགྲུབ་པ་གང་ཡིན་པའོ། །ཞེས་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ཡོན་ཏན་འབྱུང་གནས་ལ་མཚན་ཉིད་གསུམ་གྱི་དོན་རྣམས་གསུངས་པ་དང་། གཞན་ཡང་དཔེའི་སྒོ་ནས་ཀྱང་ཞིབ་ཏུ་གསུངས་ཡོད་པས། རྒྱས་པར་གཟིགས་འདོད་ན་མདོ་རང་གི་ནང་ལ་གཟིགས་པར་ཞུ།
༢. མདོ་སྡེ་ལང་ཀར་གཤེགས་པ་ནས་སེམས་ཙམ་པའི་ལྟ་གྲུབ་གསུངས་ཚུལ།
མདོ་སྡེ་ལང་ཀར་གཤེགས་པའི་ལེའུ་གཉིས་པ་སྟེ། ཆོས་ཐམས་ཅད་བསྡུས་པ་ཞེས་པའི་ལེའུ་དང་། ལེའུ་དྲུག་པ་སྟེ་སྐད་ཅིག་མའི་ལེའུ་བཅས་ཀྱི་ནང་དུ་མཚན་ཉིད་གསུམ་གྱི་རྣམ་གཞག་བསྟན་པ་དང་། དེ་བཞིན་དུ་མདོ་འདིའི་མཇུག་ཏུའང་ཚིགས་སུ་བཅད་པའི་སྒོ་ནས། ཕྱི་རོལ་དོན་དུ་གྲུབ་པའི་གཟུགས་སོགས་མེད་པར། བག་ཆགས་སེལ་བའི་སྟོབས་ཀྱིས་རང་གི་སེམས་ཉིད་ཕྱི་རོལ་དུ་སྣང་བ་ཡིན་ཚུལ་སོགས་གསུངས་ཏེ།
ལེའུ་གཉིས་པ་སྟེ། ཆོས་ཐམས་ཅད་བསྡུས་པ་ཞེས་པའི་ལེའུ་ལས།4གཞན་ཡང་བློ་གྲོས་ཆེན་པོ་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་སེམས་དཔའ་ཆེན་པོས་རང་བཞིན་གྱི་མཚན་ཉིད་གསུམ་ལ་མཁས་པར་བྱའོ། །བློ་གྲོས་ཆེན་པོ་དེ་ལ་ཀུན་བརྟགས་པའི་རང་བཞིན་ནི་མཚན་མ་ལས་འབྱུང་སྟེ། དེ་ལ་བློ་གྲོས་ཆེན་པོ་མཚན་མ་ལས་ཀུན་བརྟགས་པའི་རང་བཞིན་ཇི་ལྟར་འབྱུང་ཞེ་ན། དེ་ལ་བློ་གྲོས་ཆེན་པོ་གཞན་གྱི་དབང་གི་རང་བཞིན་ནི་དངོས་པོའི་མཚན་མའི་མཚན་ཉིད་ལྟ་བུར་སྣང་བ་སྟེ། བློ་གྲོས་ཆེན་པོ་དེ་ལ་དངོས་པོའི་མཚན་མའི་མཚན་ཉིད་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པ་ནི་དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་དགྲ་བཅོམ་པ་ཡང་དག་པར་རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་རྣམས་མིང་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པའི་མཚན་ཉིད་དང་། དངོས་པོའི་མཚན་མ་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པའི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་ཀུན་བརྟགས་པའི་རང་བཞིན་དང་། རྣམ་པ་གཉིས་སུ་འཇོག་གོ །བློ་གྲོས་ཆེན་པོ་དེ་ལ་དངོས་པོའི་མཚན་མ་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པའི་མཚན་ཉིད་ནི་འདི་ལྟ་སྟེ། ནང་དང་ཕྱིའི་ཆོས་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པའོ། །བློ་གྲོས་ཆེན་པོ་མཚན་མའི་མཚན་ཉིད་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པ་ནི་འདི་ལྟ་སྟེ། ནང་དང་ཕྱི་རོལ་གྱི་ཆོས་དེ་དག་ཉིད་ཀྱི་རང་དང་སྤྱིའི་མཚན་ཉིད་ཡོངས་སུ་ཤེས་ཤིང་ཁོང་དུ་ཆུད་པའོ། །བློ་གྲོས་དེ་ནི་ཀུན་བཏགས་པའི་རང་བཞིན་གྱི་མཚན་ཉིད་གཉིས་པའོ། །དེ་ལ་གནས་ཤིང་མི་དམིགས་པ་ལས་འབྱུང་བ་དེ་གཞན་གྱི་དབང་ངོ་། །བློ་གྲོས་ཆེན་པོ་དེ་ལ་ཡོངས་སུ་གྲུབ་པའི་རང་བཞིན་གང་ཞེ་ན། འདི་ལྟ་སྟེ། མཚན་མ་དང་མིང་དང་དངོས་པོའི་མཚན་ཉིད་རྣམ་པར་རྟོག་པ་དང་བྲལ་བའི་དེ་བཞིན་ཉིད་འཕགས་པའི་ཡེ་ཤེས་རྟོགས་པ་ཐོབ་པས་འཕགས་པ་སོ་སོ་རང་གིས་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་སྤྱོད་ཡུལ་ཏེ། བློ་གྲོས་ཆེན་པོ་ཡོངས་སུ་གྲུབ་པའི་རང་བཞིན་འདི་ནི་དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་རྣམས་ཀྱི་སྙིང་པོ་ཐུགས་སོ། །དེའི་ཚེ་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ཚིགས་སུ་བཅད་པ་འདི་གསུངས་སོ། །མིང་དང་མཚན་མ་ཀུན་རྟོག་པ། །རང་བཞིན་གཉིས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་དེ། །ཡང་དག་ཤེས་དང་དེ་བཞིན་ཉིད། །ཡོངས་སུ་གྲུབ་པའི་མཚན་ཉིད་དོ། །ཞེས་གསུངས་པ་དང་།
དེ་བཞིན་དུ་ལེའུ་དྲུག་པ་སྟེ། སྐད་ཅིག་མའི་ལེའུ་ལས།5 ཡང་བློ་གྲོས་ཆེན་པོས་གསོལ་བ། བཅོམ་ལྡན་འདས་རང་བཞིན་གསུམ་པོ་རྣམས་ཆོས་ལྔའི་ནང་དུ་འདུས་སམ། འོན་ཏེ་རང་གི་མཚན་ཉིད་དུ་གྲུབ་པའམ་ཅི་ལགས། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་བཀའ་སྩལ་པ། བློ་གྲོས་ཆེན་པོ་འདི་ཉིད་ཀྱི་ནང་དུ་རང་བཞིན་གསུམ་དང་། རྣམ་པར་ཤེས་པ་བརྒྱད་དང་བདག་མེད་པ་གཉིས་ཀྱང་འདུས་སོ། །དེ་ལ་མིང་དང་མཚན་མ་ནི་ཡོངས་སུ་ཀུན་བརྟགས་པའི་རང་བཞིན་དུ་ཤེས་པར་བྱའོ། །གང་ཡང་བློ་གྲོས་ཆེན་པོ་དེ་ལ་གནས་ཤིང་ཞུགས་པའི་རྣམ་པར་རྟོག་པ་སེམས་དང་སེམས་ལས་བྱུང་བ་ཞེས་བསྒྲགས་པ་ཉི་མ་དང་འོད་ཟེར་ལྷན་ཅིག་པ་བཞིན་དུས་གཅིག་ཏུ་བྱུང་བ་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་རང་གི་རྣམ་པར་རྟོག་པ་ཁོང་དུ་ཆུད་པར་བྱེད་པའི་རང་བཞིན་ནི་བློ་གྲོས་ཆེན་པོ་གཞན་གྱི་དབང་ཞེས་བྱའོ། །བློ་གྲོས་ཆེན་པོ་ཡང་དག་པའི་ཡེ་ཤེས་དང་དེ་བཞིན་ཉིད་ནི་མི་འཇིག་པའི་ཕྱིར་རང་བཞིན་ཡོངས་སུ་གྲུབ་པ་ཤེས་པར་བྱའོ། །ཞེས་གསུངས་སོ།།
གཞན་ཡང་མདོ་འདིའི་མཇུག་གི་ཚིགས་སུ་བཅད་པ་རྣམས་ཀྱི་ནང་དུའང། ཕྱི་རོལ་དོན་དུ་གྲུབ་པའི་གཟུགས་སོགས་མེད་ཚུལ་གསུངས་ཏེ། མདོ་དེ་ཉིད་ལས།6ཕྱི་རོལ་གྱི་ནི་སྣང་བ་མེད། །ལུས་དང་ལོངས་སྤྱོད་གནས་ལྟ་བུར། །སེམས་ནི་སྣ་ཚོགས་པར་སྣང་བ། །སེམས་ཙམ་དུ་ནི་ངས་བཤད་དོ། །ཞེས་དང་། ཕྱིི་རོལ་གྱི་ནི་གཟུགས་མེད་དེ། །རང་གི་སེམས་ནི་ཕྱི་རོལ་སྣང་། །སེམས་ནི་ཁོང་དུ་མི་ཆུད་ཕྱིར། །བྱིས་པ་རྣམས་ནི་འདུས་བྱས་རྟོག །རང་སེམས་སྣ་ཚོགས་སྣང་བ་ཡི། །ཕྱི་རོལ་དོན་རྣམས་མི་ཤེས་པས། །མཐའ་བཞིན་སྦྱར་བའི་གཏན་ཚིགས་ཀྱིས། །བླུན་པོ་དག་གིས་ཟློག་པར་བྱེད། །ཅེས་གསུངས་ཤིང་། ཡང་དེ་ཉིད་ལས།7ཕྱི་རོལ་གྱི་ནི་དོན་མེད་དེ། །ཇི་ལྟར་ཐག་པར་མ་ཤེས་ནས། །བྱིས་པ་སྦྲུལ་དུ་འཛིན་པ་བཞིན། །རང་གི་སེམས་དོན་མ་ཤེས་པས། །ཕྱི་རོལ་གྱི་ནི་དོན་དུ་རྟོག །ཅེས་གསུངས་སོ།།
མདོར་བསྡུས་ན། མདོ་སྡེ་དགོངས་པ་ངེས་འགྲེལ་གྱི་ལེའུ་དྲུག་པའི་ནང་དུ་མཚན་ཉིད་གསུམ་གྱི་རྣམ་གཞག་རྒྱས་པར་གསུངས་པ་དང་། དེ་བཞིན་དུ་མདོ་སྡེ་ལང་ཀར་གཤེགས་པའི་ནང་དུའང་གསུངས་ཡོད། ཁྱད་པར་དུ་མདོ་སྡེ་ལང་ཀར་གཤེགས་པའི་ནང་དུ་ཕྱི་རོལ་དོན་དུ་གྲུབ་པའི་ཆོས་མེད་པར་སྣང་བ་ཐམས་ཅད་སེམས་ཀྱི་བདག་ཉིད་དུ་གྲུབ་པའི་ཚུལ་དེ་གཙོ་བོ་རྩལ་འདོན་བྱས་པར་སྣང་ངོ་།།
༣. རྒྱན་སྟུག་པོ་བཀོད་པའི་མདོ་ནས་སེམས་ཙམ་པའི་ལྟ་གྲུབ་ཇི་ལྟར་གསུངས་ཚུལ།
རྒྱན་སྟུག་པོ་བཀོད་པའི་མདོ་འདི་ལ་ལེའུ་དགུ་ཡོད་པ་ལས། ལེའུ་གསུམ་པ་སྟེ་སྟུག་པོར་འཇུག་པའི་ལེའུ་ཡིི་ནང་དུ་ཀུན་གཞིའི་རྣམ་ཤེས་སྐོར་ཐེངས་འགའ་གསུངས་ཤིང་། མཚན་ཉིད་གསུམ་གྱི་རྣམ་གཞག་མདོར་ཙམ་ཞིག་གསུངས་ཡོད་པ་དང་། དེ་བཞིན་དུ་ལེའུ་བདུན་པ་དང་བརྒྱད་པ་གཉིས་པོའི་ནང་དུའང་ཀུན་གཞིའི་རྣམ་ཤེས་སྐོར་གསུངས་སོ།།
ལེའུ་དགུ་པ་སྟེ་ཇི་སྙེད་པའི་མདོ་རྫོགས་པའི་ལེའུ་ཡི་ནང་དུ་གཙོ་བོ་ཀུན་གཞི་རྣམ་ཤེས་དེ་དཔེ་དུ་མའི་སྒོ་ནས་རྒྱས་པར་བསྟན་པ་དང་། དེ་བཞིན་དུ་ཆོས་ཐམས་ཅད་སེམས་ལས་ལོགས་སུ་མ་གྲུབ་པར་སེམས་ཀྱི་བདག་ཉིད་ཡིན་པའང་བསྟན་པར་སྣང་སྟེ།
ལེའུ་གསུམ་པ་སྟེ་སྟུག་པོར་འཇུག་པའི་ལེའུ་ལས།8ཀུན་གཞི་ཐམས་ཅད་ས་བོན་འདི། །བག་ཆགས་རྣམས་ཀྱིས་ཡོངས་སུ་དཀྲིས། །སྣ་ཚོགས་གཟུགས་ཀྱི་ནོར་བུ་དང་། འཇའ་དང་གློག་རྣམས་ཇི་བཞིན་དུ། །ལུས་ཅན་རྣམས་ཀྱི་ལུས་ཀྱི་ཡུལ། །དེའི་གཟུགས་སུ་སྣང་བ་ཡིན། །ཞེས་གསུངས་པ་དང་། ཡང་ལེའུ་དེ་ཉིད་ལས།9 ཇི་ལྟར་མིང་དུ་འཇུག་པ་ཡི། །ཚིག་དང་ཡི་གེ་མང་པོ་དང་། །མིང་རྣམས་མང་པོ་ལ་ཡང་སྟེ། །ཀུན་ཏུ་བརྟགས་པའི་རང་བཞིན་ཡིན། །གཞན་གྱི་དབང་ནི་དེ་ལས་གཞན། །ཡིད་དོན་དབང་པོ་འདུས་པ་ལས། །ས་བོན་ཀུན་ཅན་བག་ཆགས་དང་། །ཐ་དད་མ་ཡིན་སེམས་དང་བཅས། །རྣམ་པར་ཤེས་པ་ཀུན་ཏུ་འབྱུང་། །གཞན་གྱི་དབང་གི་རང་བཞིན་ཡང་། །ཕན་ཚུན་སྟོབས་ཀྱི་རྒྱུ་ལས་སོ། །སོ་སོ་རང་རིག་ཤིན་ཏུ་ཕྲ། །མཐོང་བའི་ཆོས་ལ་གནས་པ་སྟེ། །རང་བཞིན་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་འདི། །འཕགས་པ་རྣམས་ཀྱི་སྤྱོད་ཡུལ་ལོ། །ཞེས་མཚན་ཉིད་གསུམ་གྱི་རྣམ་གཞག་གསུངས་པ་དང་། ཡང་ལེའུ་དེ་ཉིད་ལས།10 ཀུན་གཞི་ས་བོན་ཐམས་ཅད་ཅན། །རྒྱ་མཚོའི་དབའ་རླབས་ཇི་བཞིན་དུ། །རླུང་གིས་རྐྱེན་གྱིས་བསྐྱོད་པ་ལྟར། །གར་བྱེད་ཅིང་ནི་རབ་ཏུ་འབྱུང་། །རྣམ་པར་རྒྱུན་ཀྱང་མི་འཆད་དོ། །ཞེས་གསུངས་པ་དང་།
ཁྱད་པར་དུ་ལེའུ་དགུ་པ་སྟེ་ཇི་སྙེད་པའི་མདོ་རྫོགས་པའི་ལེའུ་ལས།11 དེ་བཞིན་ཀུན་གཞི་རྣམ་ཤེས་པ། །རྣམ་ཤེས་བདུན་དང་ལྷན་ཅིག་ཏུ། །རྟག་ཏུ་ལུས་སུ་འཇུག་པར་བྱེད། །རྣམ་པར་ཤེས་པས་ཡུན་དུ་སྤངས། །ཁབ་ལོང་རྡོ་ལས་བརྟེན་བྱས་ཤིང་། །ལྕགས་ནི་སེམས་ཅན་བཞིན་འཁོར་ཡང་། །དེ་དག་གཉིས་ཀ་བྱེད་པ་མེད། །སེམས་ཅན་གསོན་པོ་བཞིན་དུ་གཡོ། །སེམས་ནི་བདུན་ཞེས་བགྲང་བ་ཡིན། །ཀུན་གཞི་བརྒྱད་པ་དེ་བཞིན་ནོ། །ཞེས་དང་། ཡང་ལེའུ་དེ་ཉིད་ལས།12 ཐམས་ཅད་ས་བོན་ཀུན་གཞི་ལ། །རྣམ་པར་ཤེས་པ་ཀུན་ཀྱང་གནས། །རྣམ་ཤེས་བདུན་པོ་ཀུན་གཞི་ལས། །རབ་ཏུ་འབྱུང་ངོ་ཕན་ཚུན་དང་། །སེམས་ཀྱི་རྣམས་དང་ཀུན་གཞི་ལ། །རྟག་མེད་ཆད་པའང་མེད་པ་སྟེ། །ས་རྣམས་ཐམས་ཅད་ཀུན་གཞི་ཡིན། །ཞེས་ཀུན་གཞི་རྣམ་ཤེས་ཀྱི་སྐོར་བསྟན་པ་དང་།
གཞན་ཡང་གཟུགས་ཞེས་པ་ཡང་སེམས་ལས་གུད་དུ་མ་གྲུབ་པར་བསྟན་ཏེ། ལེའུ་དེ་ཉིད་ལས།13 གཟུགས་ལ་སོགས་ལ་གཟུགས་མེད་དེ། །སེམས་ནི་གཟུགས་ལྟར་གནས་པ་ཡིན། །ཞེས་དང་། གཟུགས་ནི་ཡོད་དང་མེད་ཀྱིས་སྤངས། །ཀུན་གཞི་རྗེས་སུ་མཐོང་བའོ། །མིག་དང་གཟུགས་ལ་བརྟེན་བྱས་ཤིང་། །དེ་ནི་སྒྱུ་མ་བཞིན་དུ་འབྱུང་། །རྟག་ཏུ་མིག་གི་ནང་སོང་བ། །སྨིག་རྒྱུ་བཞིན་དུ་རབ་ཏུ་གཡོ། །གཟུགས་ཀྱི་ཡོན་ཏན་ལྡན་པའི་གཟུགས། །ཀུན་གཞི་གཟུགས་ལྟར་གནས་པ་སྟེ། །བྱིས་པ་ཇི་ལྟར་བརྟགས་པ་བཞིན། །གཟུགས་ནི་གུད་ན་ཡོད་པ་མིན། །ཞེས་པ་ལ་སོགས་པ་རྒྱས་པར་གསུངས་ཏེ། མདོ་ཚིག་རྣམས་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་འདྲེན་མི་དགོས་པར་རྒྱས་པར་གཟིགས་འདོད་ན་མདོ་རང་ལ་འཇུག་པར་འཚལ་ལོ།།
༤. ཕལ་པོ་ཆེའི་མདོ་ནས་སེམས་ཙམ་པའི་ལྟ་གྲུབ་ཇི་ལྟར་གསུངས་ཚུལ།
ཕལ་པོ་ཆེའི་མདོ་ལ་ལེའུ་ཞེ་ལྔ་ཡོད་པ་ལས། ལེའུ་སོ་གཅིག་པ་ས་བཅུ་པའི་མདོའི་ལེའུ་དང་། ལེའུ་ཞེ་བཞི་པ་འཇིག་རྟེན་ལས་འདས་པའི་ལེའུ་ཡི་ནང་དུ་ཁམས་གསུམ་ནི་སེམས་ཙམ་གྱི་བདག་ཉིད་ཡིན་ཚུལ་གསུངས་ཏེ། ས་བཅུ་པའི་ལེའུ་ལས།14 འདི་ལྟར་ཁམས་གསུམ་པ་ནི་སེམས་ཙམ་སྟེ། གང་འདི་སྲིད་པའི་ཡན་ལག་བཅུ་གཉིས་དེ་བཞིན་གཤེགས་པས་རབ་ཏུ་ཕྱེ་སྟེ། བཀའ་སྩལ་པ་དེ་དག་ཐམས་ཅད་ཀྱང་སེམས་གཅིག་ལ་གནས་པ་དག་གོ །ཞེས་གསུངས་པ་དང་།
འཇིག་རྟེན་ལས་འདས་པའི་ལེའུ་ལས།15 ཀྱེ་རྒྱལ་བའི་སྲས་གཞན་ཡང་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ཁམས་གསུམ་ཐམས་ཅད་སེམས་ཙམ་དུ་འཇུག་སྟེ། དུས་གསུམ་ཡང་སེམས་ཙམ་དུ་ཤེས་ལ་སེམས་དེ་ཡང་མཐའ་དང་དབུས་མེད་པར་ཁོང་དུ་ཆུད་པ་འདི་ནི་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་གནས་མཚུངས་པ་མེད་པ་བརྒྱད་པའོ། །ཞེས་གསུངས་སོ།།
དེས་ན་གོང་ཞུས་ལྟར་མདོ་སྡེ་དགོངས་པ་ངེས་འགྲེལ་གྱི་ནང་དུ་ཀུན་གཞིའི་རྣམ་ཤེས་དང་མཚན་ཉིད་གསུམ་མམ་ངོ་བོ་ཉིད་གསུམ་གྱི་རྣམ་གཞག་གི་སྒོ་ནས་སེམས་ཙམ་པའི་ལྟ་གྲུབ་རྒྱ་ཆེར་གསུངས་པ་དང་།
མདོ་སྡེ་ལང་ཀར་གཤེགས་པའི་ནང་དུ་གཙོ་བོ་སྣང་བ་ཐམས་ཅད་སེམས་ཀྱི་བདག་ཉིད་ཡིན་པ་དེ་རྩལ་དུ་བཏོན་པའི་སྒོ་ནས་གསུངས་ཤིང་། རྒྱན་སྟུག་པོ་བཀོད་པའི་མདོའི་ནང་དུ་གཙོ་བོ་ཀུན་གཞི་རྣམ་ཤེས་རྩལ་དུ་བཏོན་ནས་གསུངས་པར་སྣང་ལ། སྔོན་གྱི་མཁས་པ་ཁ་ཅིག་གིས་རྒྱན་སྟུག་པོ་བཀོད་པའི་མདོ་འདི་ཀུན་གཞི་རྣམ་ཤེས་སྟོན་པའི་སྤྱི་དོན་གྱི་གཞུང་ཡིན་ཟེར་མཁན་བྱུང་བར་ཡང་སྣང་ངོ་།།
མདོ་ཕལ་པོ་ཆེའི་ལེའུ་སོ་གཅིག་པ་ས་བཅུ་པའི་མདོའི་ནང་དུ་ཁམས་གསུམ་པོ་དེ་སེམས་ཙམ་གྱི་བདག་ཉིད་ཡིན་ཚུལ་གསུངས་པའི་སྒོ་ནས་སྣང་བ་སེམས་ཀྱི་བདག་ཉིད་དེ་གཙོ་བོ་རྩལ་དུ་བཏོན་པ་སོགས་ཀྱི་སྒོ་ནས་མདོ་བཞི་པོ་སོ་སོས་སེམས་ཙམ་པའི་ལྟ་གྲུབ་བསྟན་པར་སྣང་ངོ་།།
གསུམ་པ། སེམས་ཙམ་པའི་ལྟ་གྲུབ་ཁུངས་གཏུག་སའི་མདོ་གསུང་བའི་དུས་ངོས་འཛིན།
གོང་དུ་སྟོན་པ་ཤཱཀྱ་ཐུབ་པས་སེམས་ཙམ་པའི་ལྟ་གྲུབ་རྣམས་མདོ་གང་དུ་ཚུལ་ཇི་ལྟ་བུའི་སྒོ་ནས་གསུངས་ཡོད་ཚུལ་རོབ་ཙམ་ཞུས་ཟིན་ནས། ད་ནི་མདོ་དེ་རྣམས་དུས་ཇི་ཙམ་ལ། གནས་གང་དུ་གསུངས་ཡོད་ཚུལ་ལ་དཔགས་ནས། སེམས་ཙམ་པའི་ལྟ་གྲུབ་ཀྱང་དུས་དང་། གནས་དེ་ཙམ་ནས་བྱུང་ཡོད་ཚུལ་དཔོག་ཐུབ་པས། ཐོག་མར་གོང་དུ་ཞུས་པའི་མདོ་རྣམས་དུས་ཇི་ཙམ་ལ་གསུངས་ཡོད་ཚུལ་ལ་དཔྱད་པར་བྱའོ།།
གོང་དུ་ཞུས་པའི་མདོ་སྡེ་དགོངས་པ་ངེས་འགྲེལ། ལང་ཀར་གཤེགས་པ། རྒྱན་སྟུག་པོ་བཀོད་པའི་མདོ། ཕལ་པོ་ཆེའི་མདོ་བཅས་ནི་བཀའ་འཁོར་ལོ་གསུམ་ལས་མཐའ་མའི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པ་ཡིན་པ་ནི། བུ་སྟོན་རིན་ཆེན་གྲུབ་ཀྱི་ཆོས་འབྱུང་«བདེ་བར་གཤེགས་པའི་བསྟན་པའི་གསལ་བྱེད་ཆོས་ཀྱི་འབྱུང་གནས་གསུང་རབ་རིན་པོ་ཆེའི་མཛོད་»དང་། པད་དཀར་བཟང་པོའི་«བསྟན་པ་སྤྱིའི་རྒྱས་བྱེད་ལས་མདོ་སྡེ་སྤྱིའི་རྣམ་བཞག་བསྟན་བསྡུ་བཞི་བྱ་བའི་བསྟན་བཅོས་»དང་། ཞྭ་དམར་བའི་«མདོ་སྡེ་སྤྱིའི་རྣམ་པར་བཞག་པ་གསུང་རབ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ཏུ་གསལ་བར་བྱེད་པའི་སྣང་བ།» བཅས་སུ་གསལ་པོར་གསུངས་པ་ལྟར་ཡིན།
འོ་ན་སྟོན་པ་ཤཱཀྱ་ཐུབ་པས་བཀའ་འཁོར་ལོ་མཐའ་མ་དེ་དུས་ཇི་ཙམ་ལ་གསུངས་ཡོད་ཅེ་ན། མདོ་རང་གི་ནང་གསལ་ཁ་མེད་ནའང་། བོད་ཀྱི་ཆོས་འབྱུང་རྙིང་གྲས་སུ་གཏོགས་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཇི་ལྟར་གསུངས་ཡོད་ཚུལ་རིམ་བཞིན་དགོད་པར་བྱ་སྟེ།
ལྡེའུ་ཡི་ཆོས་འབྱུང་«རྒྱ་བོད་ཆོས་འབྱུང་རྒྱས་པ་»ལས།16 དེ་ནས་ཐེག་པ་ཐུན་མོང་གི་རིགས་ཅན་ལ། ངེས་པ་དོན་གྱི་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་བདག་མེད་པའི་ཆོས་གསུངས་ཏེ། ཡུལ་ཡངས་པ་ཅན་ལ་སོགས་པར། དགུང་ལོ་བདུན་ཅུ་ནས་བརྒྱད་ཅུའི་བར་དུ་ངེས་པའི་དོན་གྱི་ཆོས་ཀྱི་བདག་མེད་པའི་ཆོས་གསུངས། འཁོར་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་དོན་དམ་ཡང་དག་འཕགས་ལ་སོགས་པ་ལ། ཆོས་དགོངས་པ་ངེས་པའི་འགྲེལ་བ་ལ་སོགས་པའི་བདེན་པ་རྣམ་པར་བཞག་པའི་ཆོས་གསུངས་ཏེ། ཞེས་གསུངས་པ་དང་།
ཀུན་མཁྱེན་ཀློང་ཆེན་པས་མཛད་པར་གྲགས་པའི་«ཆོས་འབྱུང་རིན་པོ་ཆེའི་གཏེར་མཛོད་བསྟན་པ་གསལ་བར་བྱེད་པའི་ཉི་འོད་»ལས།17 དེ་ནས་བཀའ་གསུམ་པ་དོན་རྣམ་པར་ངེས་པའི་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་བསྐོར་བའི་གནས་ནི། རི་མ་ལ་ཡ་དང་། གྲོང་ཁྱེར་ཡངས་པ་ཅན་དང་། བུ་མོ་ཤེས་རབ་ཅན་གྱི་རྫིང་ངམ། ལང་ཀ་པུ་རི་ལ་སོགས་པ་རྣམས་སོ། །དུས་ནི། སྟོན་པ་དགུང་ལོ་བདུན་ཅུ་དོན་གསུམ་གླང་གི་ལོའི་སྟོན་ཟླ་འབྲིང་པོའི་ཉ་ནས། བརྒྱད་ཅུ་ཐམ་པ་སྤྲེའུའི་ལོ་ཡི་དབྱར་ཟླ་འབྲིང་པོའི་ཉའི་བར། ལོ་དགུ་རུ་ཟླ་བ་གསུམ་གྱིས་མ་ལོངས་པ་ཙམ་དུ་གསུངས་སོ། །ཞེས་པ་ནས། ཆོས་ནི་མདོ་སྡེ་དགོངས་པ་ངེས་འགྲེལ་ལ་སོགས་པའི་བདེན་པ་རྣམ་པར་བཞག་པའི་ཆོས་གསུངས་ཏེ། ཞེས་གསུངས་པ་དང་།
ཀུན་མཁྱེན་ཀློང་ཆེན་པའི་«ཐེག་པ་མཐའ་དག་གི་དོན་གསལ་བར་བྱེད་པ་གྲུབ་པའི་མཐའ་རིན་པོ་ཆེའི་མཛོད་»ལས།18 དེ་ནས་གནས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་འཛམ་བུའི་གླིང་དང་། ཞེས་པ་ནས། ཆོས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་བཀའ་ཐ་མ་ངེས་པ་དོན་གྱི་རྣམ་གྲངས། དུས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་དགུང་ལོ་བདུན་ཅུ་རྩ་གསུམ་ནས་བརྒྱད་ཅུ་རྩ་གཉིས་ཀྱི་བར་དུ་གསུངས་སོ། །ཞེས་གསུངས་སོ།།
མདོར་ན། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ཆོས་འཁོར་མཐའ་མ་མདོ་སྡེ་དགོངས་པ་ངེས་འགྲེལ་ལ་སོགས་པ་དེ་ལྡེའུ་ཡི་ཆོས་འབྱུང་ལྟར་ན་བཅོམ་ལྡན་འདས་དགུང་ལོ་བདུན་ཅུ་ནས་བརྒྱད་ཅུའི་བར་དང་། ཀུན་མཁྱེན་ཀློང་ཆེན་གྱི་ཆོས་འབྱུང་དུ་གྲགས་པ་དེ་ལྟར་ན་དགུང་ལོ་དོན་གསུམ་ནས་བརྒྱད་ཅུའི་བར་དང་། ཀུན་མཁྱེན་ཀློང་ཆེན་པའི་གྲུབ་མཐའ་མཛོད་ལྟར་ན་དགུང་ལོ་དོན་གསུམ་ནས་བརྒྱད་ཅུ་རྩ་གཉིས་བར་བཅས་དུས་ངོས་འཛིན་གནང་སྟངས་ཐད་ནས་ཏོག་ཙམ་མི་འདྲ་བ་བྱུང་ནའང་། སྤྱི་ཡོངས་ནས་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི་སྐུ་ཚེ་མཇུག་སྟེ་དགུང་ལོ་དོན་གསུམ་ནས་བརྒྱད་ཅུ་ཡན་མན་བར་ལ་བཀའ་མཐའ་མ་གསུངས་ཡོད་ཚུལ་ནི་ཆོས་འབྱུང་མཁན་པོ་ཕལ་ཆེ་བའི་བཞེད་པར་སྣང་ངོ་།།
དེས་ན་སྟོན་པ་ཤཱཀྱ་ཐུབ་པས་དགུང་ལོ་དོན་གསུམ་ཙམ་ནས་བཀའ་མཐའ་མའི་ཆོས་འཁོར་རྣམས་གསུངས་ཡོད་པར་དཔགས་ན། ད་ལྟ་སྟོན་པ་ཤཱཀྱ་ཐུབ་པའི་འདས་ལོ་ ༢༥༦༧ ནས་ཡར་བརྩིས་ཏེ། སྤྱི་ལོའི་སྔོན་གྱི་དུས་རབས་དྲུག་པའི་ནང་གི་ལོ་རབས་ལྔ་བཅུའི་ནང་ཙམ་ནས། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་མདོ་སྡེ་དགོངས་པ་ངེས་འགྲེལ་ལ་སོགས་པའི་ནང་དུ་སེམས་ཙམ་པའི་ལྟ་གྲུབ་རྣམས་གསུངས་ཡོད་པ་དཔོག་ཐུབ་པར་སྣང་ངོ་།།
བཞི་པ། མདོ་རྣམས་གསུང་སའི་ཡུལ་ངོས་འཛིན།
སངས་རྒྱས་ཀྱི་མདོ་ཕལ་ཆེ་བ་ཞིག་གནས་གང་དུ་གསུངས་པ་དེ་མདོ་སོ་སོའི་དབུར་གསལ་བས། ད་ལྟའི་ཆར་ང་ཚོས་གནས་འགའ་ཞིག་ངོས་འཛིན་ཐུབ་ནའང་། མང་པོ་ཞིག་ངོས་འཛིན་ཐུབ་ཀྱི་མེད། དེས་ན་འདིར་ཡང་གོང་གི་མདོ་བཞི་པོ་གནས་གང་དུ་གསུངས་ཡོད་མེད་དེ་མདོ་རང་གི་དབུར་ཇི་ལྟར་གསལ་ཚུལ་དང་། སྔོན་གྱི་ཆོས་འབྱུང་རྙིང་གྲས་རྣམས་ཀྱིས་ཇི་ལྟར་བཞེད་ཚུལ་བཅས་ཀྱི་སྒོ་ནས་ཞུ་བར་བྱ་སྟེ།
༡. མདོ་སྡེ་དགོངས་པ་ངེས་འགྲེལ་གསུང་སའི་གནས།
དེ་ལས་དང་པོ་མདོ་སྡེ་དགོངས་པ་ངེས་འགྲེལ་གནས་གང་དུ་གསུངས་ཚུལ་དེ་མདོ་རང་ནས་ཇི་ལྟར་གསལ་ཚུལ་དང་། བོད་ཀྱི་ཆོས་འབྱུང་རྙིང་གྲས་རྣམས་སུ་ཇི་ལྟར་གསུངས་ཚུལ་རིམ་བཞིན་དགོད་པར་བྱའོ།།
དེ་ཡང་མདོ་སྡེ་དགོངས་པ་ངེས་འགྲེལ་ལས།19 བཅོམ་ལྡན་འདས་གཞལ་མེད་ཁང་རིན་པོ་ཆེ་སྣ་བདུན་མཆོག་ཏུ་འབར་བ་བཀོད་པ། འཇིག་རྟེན་གྱི་ཁམས་དཔག་ཏུ་མེད་པ་རྒྱས་པར་འགེངས་པའི་འོད་ཟེར་ཆེན་པོ་ཤིན་ཏུ་མངའ་བ། གནས་ཀྱི་བྱེ་བྲག་ཤིན་ཏུ་རྣམ་པར་ཕྱེ་བ། ཞེས་པ་ནས། རིན་པོ་ཆེ་པད་མའི་རྒྱལ་པོ་ཆེན་པོ་ཡོན་ཏན་གྱི་ཚོགས་མཐའ་ཡས་པས་བརྒྱན་པའི་བཀོད་པ་ལ་བརྟེན་པ་ན་བཞུགས་ཏེ། ཞེས་གསུངས་པས། མདོ་རང་གི་དགོངས་པ་ལྟར་ན། གསུང་སའི་གནས་ནི་རིན་པོ་ཆེ་པད་མའི་རྒྱལ་པོ་ཆེན་པོ་ཡོན་ཏན་གྱི་ཚོགས་མཐའ་ཡས་པ་བརྒྱན་པའི་བཀོད་པ་ལ་ཡིན་ཚུལ་གསུངས་འདུག
ཡང་བོད་ཀྱི་ཆོས་འབྱུང་རྙིང་གྲས་རྣམས་སུ་འདི་ལྟར་བཀོད་ཡོད་དེ། ལྡེའུ་ཡི་ཆོས་འབྱུང་«རྒྱ་བོད་ཆོས་འབྱུང་རྒྱས་པ་»ལས།20 དེ་ནས་ཐེག་པ་ཐུན་མོང་གི་རིགས་ཅན་ལ། ངེས་པ་དོན་གྱི་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་བདག་མེད་པའི་ཆོས་གསུངས་ཏེ། ཡུལ་ཡངས་པ་ཅན་ལ་སོགས་པར། དགུང་ལོ་བདུན་ཅུ་ནས་བརྒྱད་ཅུའི་བར་དུ་ངེས་པའི་དོན་གྱི་ཆོས་ཀྱི་བདག་མེད་པའི་ཆོས་གསུངས། འཁོར་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་དོན་དམ་ཡང་དག་འཕགས་ལ་སོགས་པ་ལ། ཆོས་དགོངས་པ་ངེས་པའི་འགྲེལ་བ་ལ་སོགས་པའི་བདེན་པ་རྣམ་པར་བཞག་པའི་ཆོས་གསུངས་ཏེ། ཞེས་གསུངས་པ་དང་།
ཀུན་མཁྱེན་ཀློང་ཆེན་པས་མཛད་པར་གྲགས་པའི་«ཆོས་འབྱུང་རིན་པོ་ཆེའི་གཏེར་མཛོད་བསྟན་པ་གསལ་བར་བྱེད་པའི་ཉི་འོད་»ལས།21 དེ་ནས་བཀའ་གསུམ་པ་དོན་རྣམ་པར་ངེས་པའི་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་བསྐོར་བའི་གནས་ནི། རི་མ་ལ་ཡ་དང་། གྲོང་ཁྱེར་ཡངས་པ་ཅན་དང་། བུ་མོ་ཤེས་རབ་ཅན་གྱི་རྫིང་ངམ། ལང་ཀ་པུ་རི་ལ་སོགས་པ་རྣམས་སོ། །ཞེས་པ་ནས། ཆོས་ནི་མདོ་སྡེ་དགོངས་པ་ངེས་འགྲེལ་ལ་སོགས་པའི་བདེན་པ་རྣམ་པར་བཞག་པའི་ཆོས་གསུངས་ཏེ། ཞེས་གསུངས་པ་དང་། གཞན་ཡང་ཚལ་པ་ཀུན་དགའ་རྡོ་རྗེའི་དེབ་ཐེར་དམར་པོ་རུ་ཡང་བཀའ་མཐའ་མ་དེ་རི་བོ་མ་ལ་ཡ་དང་ཡངས་པ་ཅན་ལ་སོགས་པར་གསུངས་ཚུལ་བཀོད་ཡོད་དོ།།
ཁོ་བོ་སྒེར་གྱི་བསམ་ཚུལ་ལྟར་ན། མདོ་རང་གི་ནང་དུ་གནས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་མང་པོ་གསུངས་ཤིང་། བོད་ཀྱི་ཆོས་འབྱུང་ཁག་ཏུ་གནས་ནི་ཡངས་པ་ཅན་སོགས་ཡིན་པར་གསལ་པོར་བཀོད་འདུག་པས། དོན་ལ་མདོ་རང་གི་ནང་བཀོད་པའི་གནས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་མང་པོ་དེ་ཡང་ཡངས་པ་ཅན་སོགས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་བརྗོད་པ་ཡིན་ཆོག་པས། དོན་ལ་འགལ་བ་མེད་པར་ཡང་སྣང་ངོ་།།
༢. ལང་ཀར་གཤེགས་པའི་མདོ་གསུང་སའི་གནས།
མདོ་འདི་གསུང་སའི་གནས་ནི་དེང་སང་ཤི་རིི་ལངྐ་རུ་གྲགས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་དེའི་ནང་དུ་ཡིན་ཞིང་། དེའི་ནང་ནས་ཀྱང་རི་བོ་མ་ལ་ཡ་རུ་ཡིན་པར་མདོ་རང་གི་དབུར་གསལ་པོར་གསུངས་ཏེ། མདོ་དེ་ཉིད་ལས།22 བཅོམ་ལྡན་འདས་ལང་ཀའི་གྲོང་རྡལ་ན། རྒྱ་མཚོའི་རི་མ་ལ་ཡའི་རྩེ་མོ་རིན་པོ་ཆེ་རིགས་དང་། ཞེས་པ་ནས། བདག་མེད་པ་གཉིས་ཁོང་དུ་ཆུད་པར་རྟོགས་པའི་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་དག་གི་ཚོགས་ཆེན་པོ་དང་ཐབས་ཅིག་ཏུ་བཞུགས་ཏེ། ཞེས་པའི་བར་གྱིས་བསྟན་ཏོ།།
དེ་བཞིན་དུ་ཆོས་འབྱུང་ཁག་ཏུ་བཀའ་མཐའ་མ་དེ་ཡངས་པ་ཅན་དང། རི་མ་ལ་ཡ་སོགས་སུ་གསུངས་ཚུལ་བཀོད་ཡོད་པས། རི་མ་ལ་ཡ་རུ་གསུངས་པའི་མདོ་དེ་ལང་ཀར་གཤེགས་པའི་མདོ་འདི་འཇོག་དགོས་སྙམ་མོ། །འོན་ཀྱང་རི་མ་ལ་ཡ་ཞེས་པ་འདི་དེང་སང་ཡོངས་སུ་གྲགས་པའི་རི་བོ་མ་ལ་ཞེས་པའི་གནས་རི་དེ་ག་རང་ཡིན་མིན་ཐག་མ་ཆོད་དོ།།
༣. རྒྱན་སྟུག་པོ་བཀོད་པའི་མདོ་གསུང་སའི་གནས།
མདོ་འདི་གསུང་སའི་གནས་ནི། བདུད་འཇོམས་ཆོས་འབྱུང་དང་། གྲུབ་མཐའ་མཛོད་དུ་སྟོན་པ་ཤཱཀྱ་ཐུབ་པ་སངས་རྒྱས་ཚུལ་འཆད་པའི་སྐབས། ཐེག་ཆེན་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ལུགས་ལ་སྟོན་པ་ཤཱཀྱ་ཐུབ་པ་ཐོག་མར་འོག་མིན་སྟུག་པོ་བཀོད་པའི་ཞིང་དུ་སངས་རྒྱས་ནས། དེའི་རྗེས་སུ་གནས་མཆོག་རྡོ་རྗེ་གདན་དུ་སངས་རྒྱས་ཚུལ་ཞིག་གསུངས་ཡོད་པས། དེའི་སྐབས་ཀྱི་འོག་མིན་སྟུག་པོ་བཀོད་པའི་ཞིང་ཞེས་པ་དེ་ཡིན་ཞིང་། དེ་ནི་གཟུགས་ཁམས་གནས་རིས་བཅུ་བདུན་ལས་འཕགས་པའི་གནས་གཙང་ལྔའི་ནང་གསེས་ཀྱི་འོག་མིན་ཞེས་པ་དེ་ཡིན་ཏེ། བདུད་འཇོམས་ཆོས་འབྱུང་དང་། གྲུབ་མཐའ་རིན་པོ་ཆེའི་མཛོད་ཀྱི་ནང་དུ་འོག་མིན་སྟུག་པོ་བཀོད་པའི་ཞིང་དེ་ནི་རྒྱན་སྟུག་པོ་བཀོད་པའི་ཞིང་ལ་ངོས་འཛིན་དགོས་པ་དེ་ཡང། རྒྱན་སྟུག་པོ་བཀོད་པའི་མདོའི་ཚིག་སྟེ། ཡང་དག་སངས་རྒྱས་བྱང་ཆུབ་ཏུ། །འཚང་རྒྱ་འོག་མིན་གནས་མཆོག་ཏུ། །སངས་རྒྱས་མ་གྱུར་འདོད་ཁམས་སུ། །སངས་རྒྱས་མཛད་པ་མི་མཛད་དེ། །དེ་དག་སྟུག་པོའི་ཞིང་གཤེགས་ནས། །ཞེས་པའི་མདོ་ཚིག་འདིས་བསྒྲུབས་ཤིང་། ཡང་སྐབས་འདིའི་རྒྱན་སྟུག་པོ་བཀོད་པའི་ཞིང་ཞེས་པ་དེ་ཡང་གཟུགས་ཁམས་གནས་རིས་བཅུ་བདུན་ལས་འཕགས་པའི་གནས་གཙང་ལྔའི་ནང་གསེས་ཀྱི་འོག་མིན་ལ་གོ་དགོས་པ་ཡང་མདོ་ལང་ཀར་གཤེགས་པའི་ཚིག་སྟེ། འདོད་པའི་ཁམས་དང་གཟུགས་མེད་དུ། །སངས་རྒྱས་མངོན་པར་སངས་མི་རྒྱ། །གཟུགས་ཀྱི་ཁམས་ཀྱི་འོག་མིན་དུ། །འདོད་ཆགས་བྲལ་ཁྱེད་དེར་སངས་རྒྱ། །ཞེས་དང་། གཙང་མའི་རིས་དག་རྣམས་སྤངས་པའི། །འོག་མིན་སྟུག་པོ་ཉམས་དགའ་བར། །ཡང་དག་སངས་རྒྱས་དེར་སངས་རྒྱས། །སྤྲུལ་པ་པོ་ཞིག་འདིར་འཚང་རྒྱ། །ཞེས་པའི་ལུང་འདི་གཉིས་དྲངས་ནས་བསྒྲུབས་ཡོད་དོ།།
༤. མདོ་ཕལ་པོ་ཆེ་གསུང་སའི་གནས།
མདོ་འདིར་ལེའུ་ཞེ་ལྔ་ལྷག་ཙམ་ཡོད་པས། དེ་རྣམས་གསུང་སའི་གནས་ནི་ཡུལ་མ་ག་དྷ་དང་། མཉན་ཡོད་ལ་སོགས་པ་སྟེ་ལེའུ་སོ་སོའི་གསུང་སའི་གནས་ཀྱང་མི་འདྲ་ཞིང་། དེ་རྣམས་རེ་རེ་ནས་འདིར་རེ་ཞིག་འགོད་པར་མི་བཏུབ་པས་མདོ་རང་ལ་གཟིགས་པར་འཚལ་ལོ།།
མཇུག་གི་སྡོམ།
སེམས་ཙམ་སྟོན་པའི་མདོ་བཞི་པོའི་ནང་ནས། སེམས་ཙམ་པའི་ལྟ་གྲུབ་ཇི་ལྟར་གསལ་ཚུལ་དང་། མདོ་དེ་རྣམས་གསུང་བའི་དུས་དང་ཡུལ་བཅས་ཀྱི་སྐོར་ལ་རགས་རིམ་ཞིག་ཞུས་ཟིན་པས། དེ་ཡང་གཙོ་བོ་མདོ་རང་གི་ནང་དུ་ཇི་ལྟར་གསལ་བ་ལྟར་དང། སྔོན་གྱི་ཆོས་འབྱུང་རྙིང་གྲས་རྣམས་ལ་ཁུངས་བཅོལ་ནས་བྲིས་པ་ལས། དེ་མིན་རང་གི་རྣམ་རྟོག་དང་བསམ་ཚོད་ཙམ་གྱི་སྒོ་ནས་ཁུངས་ལུང་གང་ཡང་མེད་པར་འབྲི་བར་མི་བཏུབ་བོ། །འོན་ཀྱང་འདི་ལྟ་བུའི་རྩོམ་ཡིག་ཅིག་འབྲི་བ་ལ་དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆ་ཧ་ཅང་དཀོན་པས། ཁ་གསལ་གཏིང་གསལ་གྱི་སྒོ་ནས་ཞིབ་ཚགས་པོར་འབྲི་བ་ལའང་ཅུང་ཙམ་དཀའ་བའི་གནས་སུ་མཐོང་ངོ་།།
- བཀའ་འགྱུར་དཔེ་བསྡུར་མ། དེབ་ཕྲེང་ ༤༩ ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཤོག་ངོས་ ༢༨ པར་གསལ།
- བཀའ་འགྱུར་དཔེ་བསྡུར་མ། དེབ་ཕྲེང་ ༤༩ ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཤོག་ངོས་ ༣༡ པར་གསལ།
- བཀའ་འགྱུར་དཔེ་བསྡུར་མ། དེབ་ཕྲེང་ ༤༩ ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཤོག་ངོས་ ༣༢ ནས་ ༣༣ བར་དུ་གསལ།
- བཀའ་འགྱུར་དཔེ་བསྡུར་མ། དེབ་ཕྲེང་ ༤༩ ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཤོག་ངོས་ ༢༠༣ ནས་ ༢༠༤ བར་དུ་གསལ།
- བཀའ་འགྱུར་དཔེ་བསྡུར་མ། དེབ་ཕྲེང་ ༤༩ ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཤོག་ངོས་ ༣༦༠ པར་གསལ།
- བཀའ་འགྱུར་དཔེ་བསྡུར་མ། དེབ་ཕྲེང་ ༤༩ ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཤོག་ངོས་ ༤༣༤ པར་གསལ།
- བཀའ་འགྱུར་དཔེ་བསྡུར་མ། དེབ་ཕྲེང་ ༤༩ ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཤོག་ངོས་ ༤༣༥ པར་གསལ།
- བཀའ་འགྱུར་དཔེ་བསྡུར་མ། དེབ་ཕྲེང་ ༥༠ ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཤོག་ངོས་ ༣༥ པར་གསལ།
- བཀའ་འགྱུར་དཔེ་བསྡུར་མ། དེབ་ཕྲེང་ ༥༠ ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཤོག་ངོས་ ༣༦ པར་གསལ།
- བཀའ་འགྱུར་དཔེ་བསྡུར་མ། དེབ་ཕྲེང་ ༥༠ ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཤོག་ངོས་ ༤༩ པར་གསལ།
- བཀའ་འགྱུར་དཔེ་བསྡུར་མ། དེབ་ཕྲེང་ ༥༠ ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཤོག་ངོས་ ༩༢ པར་གསལ།
- བཀའ་འགྱུར་དཔེ་བསྡུར་མ། དེབ་ཕྲེང་ ༥༠ ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཤོག་ངོས་ ༩༦ པར་གསལ།
- བཀའ་འགྱུར་དཔེ་བསྡུར་མ། དེབ་ཕྲེང་ ༥༠ ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཤོག་ངོས་ ༩༩ པར་གསལ།
- བཀའ་འགྱུར་དཔེ་བསྡུར་མ། དེབ་ཕྲེང་ ༣༦ ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཤོག་ངོས་ ༤༧༡ པར་གསལ།
- བཀའ་འགྱུར་དཔེ་བསྡུར་མ། དེབ་ཕྲེང་ ༣༧ ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཤོག་ངོས་ ༣༧༨ པར་གསལ།
- བོད་ཀྱི་གཙུག་ལག་ཞིབ་དཔྱོད་ཁང་གི་པར་མ། བོད་ཀྱི་གཙུག་ལག་གཅེས་བཏུས་པོད་ཕྲེང་། ༣༢ ཤོག་ངོས་ ༥༧ ནས་ ༥༨ བར་དུ་གསལ།
- བོད་ལྗོངས་ཡིག་རྙིང་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གི་པར་མ། དེབ་གཟུགས། ཤོག་ངོས་ ༡༡༥ པར་གསལ།
- དཔལ་བརྩེགས་པར་མ་བསྐྱར་དཔར་མ། ཀུན་མཁྱེན་ཀློང་ཆེན་པའི་གསུང་འབུམ། དེབ་ཕྲེང་ ༡༥ ཤོག་ངོས་ ༡༤ པར་གསལ།
- བཀའ་འགྱུར་དཔེ་བསྡུར་མ། དེབ་ཕྲེང་ ༤༩ ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཤོག་ངོས་ ༣ ནས་ ༤ བར་དུ་གསལ།
- བོད་ཀྱི་གཙུག་ལག་ཞིབ་དཔྱོད་ཁང་གི་པར་མ། བོད་ཀྱི་གཙུག་ལག་གཅེས་བཏུས་པོད་ཕྲེང་། ༣༢ ཤོག་ངོས་ ༥༧ ནས་ ༥༨ བར་དུ་གསལ།
- བོད་ལྗོངས་ཡིག་རྙིང་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གི་པར་མ། དེབ་གཟུགས། ཤོག་ངོས་ ༡༡༥ པར་གསལ།
- བཀའ་འགྱུར་དཔེ་བསྡུར་མ། དེབ་ཕྲེང་ ༤༩ ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཤོག་ངོས་ ༡༤༡ ནས་ ༡༤༢ བར་དུ་གསལ།
